راه كارهاي حين بحران خشكسالي:
يكي از تفاوتهاي اساسي مديريت بحرانهاي خشكسالي يا بحران ناشي ساير بلايايي طبيعي در وقوع تدريجي بحران خشكسالي است. در اين شرايط امكان ارايه هشدارها و برنامه¬ريزي ها امكان پذ ير بوده و به عبارتي فرصت برنامه ريزي را به برنامه ريزان و مسئولان ميدهد. در كل به منظور مديريت بحران خشكسالي لازم است طرح مديريت جامع تهيه گردد كه در هنگام وقوع خشكسالي به مورد اجرا گذاشته شود. در طرح مذكور مطالعات مختلفي صورت مي گيرد كه طي آن ضمن بررسي جوانب مختلف موضوع وظايف افراد و سازمانهاي مسئوول براي حل معضل مشخص و ارايه مي¬شود. از بهترين مواردي كه در طرح جامع خشكسالي بايد مورد توجه قرار گيرد مي توان به موارد ذيل اشاره كرد.
الف) شناسايي ظرفيتهاي مقابله با ضايعات ناشي از خشكسالي:
يكي از بهترين موضوعات پس از مشخص شدن شدت خشكسالي در يك منطقه بررسي ظرفيتها و امكانات در منطقه وقوع براي كاهش خسارتهاي خشكسالي است. از جمله اين موارد بررسي درآمدها، سرمايه گذاري¬ها اعتبارات و تسهيلات مالي مي باشد. وجود تاسيسات نگهداري ميوه، سبزيجات، گوشت و علوفه از مهمترين مواردي است كه بايد مورد توجه قرار گيرد. ميزان تسهلات مالي و منشا تامين آنها براي كمك به آسيب ديدگان و نحوي هزينه كردن آن نيز بر مبناي شاخص هاي متعدد مشخص گردد.
ب) تشكيل جلسات مشورتي با كار شناسان و بهره¬برداران:
يكي از مهمترين مواردي كه در مديريت بحران نقش اساسي دارد اطلاع رساني شرايط و ايجاد فضاي مقابله در مردم است. به همين منظور با تشكيل جلسات و توجيه شرايط، ايجاد فضاي مقابله را در مردم به وجود آورد و با مشاركت مردم در طرحهاي صرفه جويي در مصرف آب، حذف فعاليتهاي پر مصرف آب مي توان موفقيت برنامه هاي جامع مهار خشكسالي را افزايش داد. در مواردي كارشناسان و مردم بومي داراي تجربيات ارزنده اي هستند كه در جلسات مشورتي بايد از نظرات آنها استفاده نمود و به مورد اجرا گذاشت.
ج) تهيه برنامه تامين كمبود آب:
تامين اضطراري آب مي تواند از طرق مختلف صورت گيرد كه از جمله مهمترين موارد آن از طريق بطري هاي آب و يا تانكرهاي آب رساني است. در افقهاي بلند مدت مي توان از طريق لوله هاي انتقال آب اين مهم را انجام داد.
راهكار هاي پيش از خشكسالي
1) پيش بيني خشكسالي:
قبل از هر گونه اقدام عملي براي كاهش خسارت هاي خشكسالي اتخاذ سياستهاي راهبردي مي تواند مشكل گشا باشد. اين سياست ها مي بايد بر مبناي باور داشتن واقعيت كم آبي در منطقه باشد به طور مسلم اين ديدگاه مي تواند در سياست گذاري ايجاد صنايع با مصرف آب كم و كشت هاي مناسب با وضعيت كم آبي كار آمد باشد. همچنين اتخاذ روشهاي جهت بهره گيري حداكثر ممكن از نزولات جوي نيز مي تواند در جلوگيري از بحران خشكسالي پيش از وقوع آن بسيار مهم تلقي شود. نقشه هاي پيش بيني هواشناسي قابليت هاي مناسبي را براي ارائه آگاهي لازم در خصوص رخداد بارندگي را دارد. تا به عنوان يك الگوي كلي در اختيار برنامه ريزان قرار گيرد كه بر مبنا ي آن پيش بيني ها صورت گرفته و هشدارهاي لازم به بهره برداران داده شود.
2) كشت گياهان مقاوم به خشكي:
يكي از روش هاي كاهش اثر خشكسالي كشت گياهان مقاوم به خشكي و در مورد درختان ميوه استفاده از پايه-هاي مقاوم به خشكي، و يا كشت ديم برخي از درختان، در مكانهاي مناسب مي باشد. تامين آب در مناطق مبتلا به خشكي از برنامه هاي اصلي است كه مي تواند مد نظر قرار گيرد. پس از مطالعه روشهاي تامين منابع آب ميتوان بانك منابع آب هر منطقه را متناسب با شرايط نياز آبي همان منطقه در اختيار داشت.
از منابع تامين آب مي توان به موارد ذيل اشاره نمود.
الف- استفاده از فاضلابهاي شهري:
همه روزه مقادير متنابهي آب از طريق فاضلاب شهري جريان پيدا ميكند كه اين آب قابليت استفاده مجدد براي تامين آب مورد نياز آبياري فضاي سبز و جنگلكاري را دارد. به علت اينكه اين گونه آبها از آلودگي هاي زيادي برخوردار هستند قبل از هرگونه استفاده بايد تصفيه شده، وارد شبكه مصرف شوند.
ب- شناسايي مكانهاي احداث سدهاي زيرزميني در مسير رودخانه ها:
در اغلب رودخانه¬ها مناطق متعددي وجود دارند كه با تاسيس سدهاي زيرزميني امكان ذخيره¬ي آب و استفاده از آن در موقع بحران وجود دارد. به دليل اينكه اينگونه آبها در اعماق زمين ودر داخل آبرفتهاي رودخانه اي قرار مي گيرند از دسترس تبخير دور بوده و به علت عبور از منافذ وآبرفتها تصفيه فيزيكي پيدا ميكنند ودر شرايط مناسب به صورت مستقيم قابل استفاده خواهند بود.
ج- استفاده از منابع آب غير متعارف:
منابع آبي در مناطق خشك و نيمه خشك وجود دارد كه تا كنون مورد توجه زيادي قرار نگرفته اند. از جمله اين آب ها را مي توان آب هاي لب شور و شور ذكر كرد. كه اينگونه آب ها با فراواني هاي ويژه اي قابل استفاده براي برخي مصارف خواهند بود ودر شرايط كم آبي مي توانند به عنوان منبع آبي مهم تلقي شوند.
3- استفاده از فن آوري باروري ابرها :
استفاده از فن آوري باروري ابرها در برخي مناطق كه شرايط مناسبي دارند مي¬تواند مقدار بارندگي را افزايش دهد.
4- برنامه ريزي براي استفاده از روشهاي آبياري قطره اي وتحت فشار :
كمآبياري، آبياري دقيق و تكميلي از ديگر راهكار هاي بهرهوري آب ميباشد. كمآبياري باعث افزايش بهرهوري از هر واحد آب ميشود و آبياري تكميلي در طي زماني كه بارندگي به تاخير ميافتد و يا صورت نميگيرد مهم است آبياري دقيق شامل آبياري قطرهاي و باراني مي¬باشد. اين نوع آبياري تبخير غيرمفيد آب را كاهش داده و آب را به طور يكنواخت براي محصول فراهم ميكند. كم آبياري از تكنيكهايي مديريتي است كه بطور قابل توجهي كارايي مصرف آب را در كشاورزي ارتقاء مي بخشد. سيستم آبياري قطره¬اي از جمله روشهاي نوين آبياري است كه توسعه آن به نوبه خود به عنوان راهكاري براي افزايش كارايي مصرف آب كشاورزي مطرح مي باشد. با توجه به امكان كنترل بالاي حجم آب آبياري در اين سيستم، اعمال مديريت كم آبياري با استفاده از آن با دقت بالايي ممكن ميباشد. در برخي مناطق مشاهده مي شود علي رغم كمبود آب از آب موجود استفاده صحيح به عمل نمي آيد. بخشي از اين آب در حين انتقال از منابع به مكانهاي مصرف به دليل استفاده از سيستمهاي انتقال غير استاندارد هدر مي¬رود.
5- توسعه بيمه محصولات كشاورزي:
با توجه به امكان مطالعه و شناسايي احتمال وقوع خشكسالي در مناطق توجه به بيمه هاي كشاورزي براي انواع محصولات مي تواند كمك شايان توجهي به تامين امنيت محصولات كشاورزي نمايد. كشاورز با آسودگي خاطر مي تواند فعاليتهاي خود را انجام دهد و در شرايط وقوع خشكسالي امكان جبران خسارتها از طريق شركت بيمه امكان پذير است. اختصاص يارانه از طرف دولت براي تامين بخشي از هزينه بيمه مي تواند در توسعه فعاليتهاي كشاورزي گام مهمي در ايجاد انگيز لازم براي كشاورزان باشد.
قبل از هر گونه اقدام عملي براي كاهش خسارت هاي خشكسالي اتخاذ سياستهاي راهبردي مي تواند مشكل گشا باشد. اين سياست ها مي بايد بر مبناي باور داشتن واقعيت كم آبي در منطقه باشد به طور مسلم اين ديدگاه مي تواند در سياست گذاري ايجاد صنايع با مصرف آب كم و كشت هاي مناسب با وضعيت كم آبي كار آمد باشد. همچنين اتخاذ روشهاي جهت بهره گيري حداكثر ممكن از نزولات جوي نيز مي تواند در جلوگيري از بحران خشكسالي پيش از وقوع آن بسيار مهم تلقي شود. نقشه هاي پيش بيني هواشناسي قابليت هاي مناسبي را براي ارائه آگاهي لازم در خصوص رخداد بارندگي را دارد. تا به عنوان يك الگوي كلي در اختيار برنامه ريزان قرار گيرد كه بر مبنا ي آن پيش بيني ها صورت گرفته و هشدارهاي لازم به بهره برداران داده شود.
درختکاری؛ راهکار خروج از بحران تغییر اقلیم
این دغدغه زمانی بزرگتر میشود که تغییرات آب و هوا دسترسی به آب تازه را در سراسر جهان کاهش خواهد داد و پیامدهای شدیدی برای روستانشینان و شهرنشینان به همراه خواهد داشت.در این بین ایران نیز از سایر مناطق جهان مستثنی نیست و مطمئنا با تغییر در این وضعیت جوی، شاهد تغییر در اقلیم آب و هوایی کشور نیز خواهیم بود.این تغییرات در چند سال اخیر به وضوح قابل مشاهده است؛ به طوری که بارش باران ناگهانی و سیل آسا، بارش سنگین برف، هوای بسیار سرد، بارش برف در نقاط گرم و خشک، کاهش باران در نقاط مرطوب و کوهستانی و افزایش متوسط دمای برخی شهرها در سالهای اخیر نشانههای بارزی از تغییر وضعیت آب و هوایی در ایران است.این امر از اواخر دهه ۷۰ بیش از هر زمان دیگری قابل لمس است و بالا رفتن دمای کره زمین، باعث قرار گرفتن ایران در یک دوره طولانی خشکسالی شده تا جایی که این دوره طولانی تا امروز استمرار دارد.این خشکسالیها به همراه استفاده نادرست از منابع آبی، موجب پدیدار شدن تنش و بحران آبی در کشور شدهاند تا جایی که در بخشهای غربی و جنوبی کشور، خشکسالی به همراه سرعت غیر عادی باد که در اثر همین تغییرات به وجود آمده در سالهای اخیر موجب فعال شدن کانونهای گرد و غبار نیز شده است.اما برای بررسی عوامل این تغییرات اقلیمی باید دقت کرد که عوامل گوناگون طبیعی و غیرطبیعی بر روند تغییرات آب و هوا در کل کره زمین نقش دارند.
یکی از اصلیترین این عوامل، گازهای گلخانهای و در رأس آنها دی اکسید کربن است که میزان آن از ۳۰۰ ppm در ۱۹۶۰ به رقم بیسابقه ۴۰۰ ppm در سال ۲۰۱۲ رسیده است.مطالعات اخیر نشان میدهد که نیروی تابشی در اثر گازهای گلخانهای مانند کربن دی اکسید و متان عامل اصلی گرم شدن جهانی است. در نشستی که با حضور نمایندگان ۱۹۵ کشور جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران در پاریس برگزار شد، توافقنامهای امضا شد که در آن کشورها موظف شدهاند تا مجموعا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برای مبارزه با تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین اختصاص دهند. این توافق گسترده در میان کشورها، نشاندهنده اهمیت موضوع وضعیت آب و هوا بوده و موید این نکته است که در صورتی که اقدامی جامع و اصولی در زمینه تولید گازهای گلخانهای صورت نپذیرد، تغییرات آب و هوایی صدمات جبران ناپذیری به زندگی ساکنین کره زمین وارد خواهد ساخت.بابک نگاهداری، رئیس مرکز مطالعات و برنامهریزی شهر تهران در این رابطه میگوید: ایران نیز که با تولید سالانه حدود ۸۵۰ میلیون تن گاز گلخانهای یکی از ۱۰ کشور نخست در جهان است در این نشست تعهد کرد تا سهم تولید گازهای گلخانهای خود را از سال ۲۰۲۰ تا سال ۲۰۳۰ حداقل ۴ درصد و در صورت اخذ کمکهای بینالمللی حداکثر به میزان ۱۲ درصد کاهش دهد.سوزاندن سوختهای فسیلی و تخریب جنگلها موجب افزایش غلظت مقادیر دی اکسید کربن میشود و درختان با جذب آلودگیهای ناشی از گازهای نیتروژن، آمونیاک، دی اکسید گوگرد و اوزون و به دام انداختن آنها روی برگهایشان نقش بسزایی در کاهش آلودگیها دارند.به گفته وی دانستن این نکته مهم است که ۱۰۰ درخت بالغ این قابلیت را دارند تا سالانه بهطور میانگین ۲/ ۱ تن دی اکسید کربن را از هوا بگیرند و یک عرصه درختکاری شده به مساحت ۱۰۰۰ مترمربع، روزانه اکسیژن لازم برای چهار نفر را تولید میکند.
تا اینجای کار میتوان به این نتیجه رسید که در شرایط فعلی یکی از راههای خروج دنیای بیمار امروز از بحران تغییر اقلیم، درختکاری است. ۱۰۰ درخت بالغ این قابلیت را دارند تا سالانه بهطور میانگین ۷۷۰۰۰ گالن آب باران را جذب کرده و به این طریق به افزایش سطح آبهای زیرزمینی کمک کنند. با این اوصاف باید بگوییم کاشت اصولی درختان در کنار ساختمانها باعث ۲۰ درصد صرفهجویی در هزینههای سرمایشی و ۲ تا ۱۰ درصد صرفهجویی در هزینههای گرمایشی منازل میشود.تخمین زده میشود که کاشت یک نوار درخت به عرض ۳۰ متر و ارتفاع ۱۵ متر آلودگی صدا را به مقدار ۶ تا ۸ دسی بل کاهش میدهد که معادل یک کاهش ۳۰ تا ۴۰ درصدی است.با وجود اهمیت کاشت درخت، سالانه تعداد زیادی درخت در پایتخت قطع یا خشک میشود. محمد حقانی رئیس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران با بیان اینکه آمار دقیقی از اینکه چه تعداد درخت در تهران قطع میشود وجود ندارد، توضیح داد: متأسفانه ما با درختان و باغات که منشاء حیات انسان هاست بیگانهایم و منافع تجاری اجازه نمیدهد که مانند گذشتگان برای درخت احترام قائل باشیم.او ادامه داد: در گذشته خانوادهها در حیاط منازلشان به کاشت درخت اقدام میکردند و فرزندان ما به وجود درختان عادت داشتند اما متأسفانه این موضوع بهدلیل منافع شخصی نادیده گرفته شد و منجر به از بین بردن درختان و باغات شد و نتوانستیم برای آن جایگزینی پیدا کنیم در واقع نتوانستیم آنچه را گذشتگان برای ما به ارث گذاشتهاند نگه داریم و به آیندگان منتقل کنیم.حقانی با بیان اینکه روند تخریب و قطع درختان در تهران بهدلیل منافع تجاری رو به افزایش است، گفت: به هیچ وجه کاشت دهها اصله درخت نمیتواند جایگزین یک درخت 70-80 ساله از نظر زیبایی، تلطیف هوا، کاهش درجه حرارت شهر و خاصیت اکولوژیکی درختان شود.
همانطور که میدانید کمبود آب از دلایل اصلی خشکسالی می باشد
به همین منظور بصورت خلاصه چندین روش پیش پا افتاده را برای شما عزیزان آماده کرده ایم
برای مطالعه بیشتر به ادامه مطلب مراجعه کنید
رفع خشکسالی , آنچه این روزها شاهد هستیم خشکسالی و عدم نزولات جوی، اما دلیل آن هر چه است ما موظفیم به دعا کردن هستم.
راهکار قرآنی برای رفع خشکسالی
رفع خشکسالی , حجت الاسلام مرتضی عبدالکریمی کارشناس مذهبی در خصوص خشکسالی
و عدم نزولات جوی گفت : خداوند در آیه ۳۳ سوره انفال می فرمایند:
وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ وَمَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یسْتَغْفِرُونَ؛
و[لى] تا تو در میان آنان هستى خدا بر آن نیست که ایشان را عذاب کند و تا آنان
طلب آمرزش مى کنند خدا عذاب کننده ایشان نخواهد بود.
این کارشناس مذهبی ادامه داد: آنچه این روزها شاهد هستیم خشکسالی و عدم نزولات جوی،
اما دلیل آن هر چه است ما موظفیم به دعا کردن و البته شاهد بودیم با وجود چندین نماز باران
بازهم خبری نشد. به نظرم شاید هنوز واقعا از عمق وجود مطالبه نکردیم
چون نیم نگاهی به شبکه لوله کشی آب داریم.
وی ادامه داد: پیشنهاد می کنم بیایم همینطور که کمپین مطالب مختلفی راه اندازی می شود
بیاییم کمپین استغفار راه بیاندازیم به این ترتیب که همگی امشب یا فردا شب نافله شب بخوانیم
و در نماز استغفار کنیم، همانطور که در آیه آمده است خدا عذاب را به واسطه استغفار را بر می دارد.
رفع خشکسالی در زمان حضرت موسی (ع)
حجت الاسلام عبدالکریمی در خصوص خشکسالی در زمان حضرت موسی (ع) عنوان کرد:در زمان موسی (ع )خشکسالی پیش آمد آهوان در دشت خدمت موسی رسیدند که ما از تشنگی تلف می شویم و از خداوند متعال در خواست باران کن. موسی به درگاه الهی شتافت و داستان آهوان را نقل نمود .
خداوند فرمود: موعد آن نرسیده است، موسی هم برای آهوان جواب رد آورد؛ تا اینکه یکی از آهوان داوطلب شد که برای صحبت ومناجات بالای کوه طور رود.
به دوستان خود گفت: اگر من جست و خیز کنان پایین آمدم بدانید که باران می آید وگرنه امیدی نیست. آهو به بالای کوه رفت و حضرت حق به او هم جواب رد داد. اما در راه برگشت وقتی به چشمان منتظر دوستانش نگاه کرد ناراحت شد،شروع به جست و خیز کرد و با خود گفت: دوستانم را خوشحال می کنم و توکل می نمایم. تا پایین رفتن از کوه هنوز امید است.تا آهو به پائین کوه رسید باران شروع به باریدن کرد. موسی معترض پروردگار شد.
خداوند به حضرت موسی(ع) فرمود: همان پاسخ تو را آهو نیز دریافت کرد با این تفاوت که آهو دوباره با توکل حرکت کرد و این پاداش توکل او بود.
ردگیری خشکسالی
در ایالات متحده، شاخص شدت خشکسالی (Palmer (PDSI، که در سال 1965 ابداع شده است، اولین شاخص جامع برای خشکسالی بود. این شاخص برای زمین های کشاورزی آبیاری نشده دقیق تر به نظر میرسید. شاخص شدت خشکسالی Palmer ترکیبی از داده های مربوط به دما، بارش، تبخیر، تعرق، هرز آبِ خاک و غنی بودن خاک است که یک عدد منفی تک در مورد شدت خشکسالی منطقه به ما میدهد. این شاخص به عنوان برآورد کمبود رطوبت خاک عمل میکند و تقریبا با شدت خشکسالی همبستگی دارد. PDSIبرای خشکسالی و تحقیقات مربوطه، رایج ترین شاخص مورد استفاده است. از این شاخص به طور گسترده در بازسازی مبتنی بر تنه درختان از خشکسالی قبلی در امریکای شمالی و دیگر مناطق استفاده شد.
در 1999، سازمان نظارت بر خشکسالی در ایالات متحده برای PDSI به عنوان شاخص ملی خشکسالی جایگزین هایی قرار داد. Miskus گفت: "یک شاخص نمیتواند تمام ایالات متحده را پوشش دهد. سازمان نظارت بر خشکسالی از ابزارهای بسیاری برای ارزیابی خشکسالی استفاده میکند."
این سازمان، خشکسالی را در 5 دسته از نظر شدت دسته بندی کرده است"
خشکسالی غیر طبیعی (طبقه D0، PDSI بین 1.0 تا 1.9)
خشکسالی متوسط (D1، PDSI بین 2.0 تا 2.9)
خشکسالی شدید (D2، PDSI بین 3.0 تا 3.9)
خشکسالی بسیار شدید (D3، PDSI بین 4.0 تا 4.9)
خشکسالی های استثنایی (D4، PDSI بین 5.0 تا 5.9)
آینده ای دچار خشکسالی؟
همانطور که جمعیت انسانها در مناطق خشک و همچنین مرطوب افزایش مییابد، و به تبع آن تقاضا برای آب بالا میرود، منابع آبی با سرعت بیشتری استفاده میشوند و احتمال خشکسالی بالا میرود. در حقیقت، افزایش جمعیت میتواند خودش آغازگر خشکسالی باشد.
خشکسالی شدید که از سال 2005 تا 2007 گریبانگیر مناطق جنوب شرقی آمریکا بود، تا حد زیادی توسط دانشمندان هواشناسی به افزایش 50 درصدی جمعیت در طول 15 سال نسبت داده شد که باعث تقاضای آب بی سابقه شده بود.
جدای از انفجار جمعیت، در آینده، گرمای جهانی نیز در بسیاری از مناطق منجر به افزایش شدت و تعداد خشکسالی ها میشود. با توجه به پیشبینی های سازمان بین دولتی Panel تغییرات آب و هوایی، خشکسالی ها به ویژه در مناطق نیمه گرمسیری مانند جنوب غربی ایالت متحده، استرالیا و بخش هایی از آفریقا و اروپا رو به افزایش است، زیرا گرمای جهانی باعث تبخیر بیشتر و تغییر الگوی آب و هوایی میشود درحالیکه مسیر طوفان ها را به سمت شمال برده و آنها را دورتر میکند.
خشکسالی تقریبا در هر شرایط آب و هوایی رخ میدهد. در میان تمام پدیده های مرتبط به آب و هوا که باعث اثرات شدید اقتصادی در ایالات متحده شدند، خشکسالی بعد از طوفان، بر اساس آمار مرکز ملی داده های آب و هوایی در رتبه دوم قرار میگیرد. با این وجود برخلاف طوفان، که به سادگی شناسایی میشوند و از نظر سرعت باد قابل دسته بندی است، خشکسالی را به آسانی نمی توان تعریف کرد.
برای مطالعه ی کامل به ادامه مطلب مراجعه کنید